Yerba mate

Yerba Mate

Yerba Mate ( ostrokrzew paragwajski, ilex paraguriensis) znana od stuleci roślina występująca w krajach Ameryki Południowej. Wiecznie zielone, średniej wysokości drzewo z rodziny ostrokrzewowatych (Aquifoliaceae) rosnące w Ameryce Południowej (Paragwaj, Urugwaj, Argentyna, płd. Brazylia).
W ciągu 25 lat osiąga do 15m. wysokości, natomiast uprawiane osiąga od 3-6 m. wysokości.
Kwitnie od października do grudnia. Liście są podłużne, skórzaste, odwrotnie jajowate, karbowane na brzegu, jasnozielone, błyszczące.
Drobne żółtawe 4-krotne kwiaty są skupione w pęczkach wyrastających z kątów liści. Owoc jest fioletowo czerwony, pestkowiec z kilkoma nasionami. Obszar występowania, zarówno naturalnych jak i uprawianych drzew, ogranicza się do Ameryki Południowej, w strefie pomiędzy Oceanem Atlantyckim i rzeką Paragwaj oraz pomiędzy 18°S i 30°S.

Nazwa yerba mate, wymyślona najprawdopodobniej przez jezuitów, pochodzi od przekształconego łacińskiego słowa herba – ziele i mati co w języku keczua oznacza tykwę, w której parzy się ziele. Indiańska nazwa naparu to caá.

Jak działa Yerba Mate?

zwalcza objawy zmęczenia i senności; pobudza ciało i umysł; poprawia koncentrację; redukuje stres;
stymuluje pracę układu nerwowego i serca; reguluje ciśnienie krwi;
zwiększa odporność organizmu;
pozytywnie wpływa na przemianę materii i trawienie;
dzięki substancjom odżywczym daje uczucie sytości; zmniejsza pokusę sięgania po słodycze;
jest źródłem witamin (m.in. A, B1, B2, C) oraz soli mineralnych;
nie powoduje uzależnienia.

Herbata yerba mate jest parzona i pijana najczęściej z naczyń zrobionych z owoców tykwy.
Do tykwy wsypuje się dużo większe ilości suszu niż w przypadku herbaty - około 2/3 naczynia. Liście są wielokrotnie zalewane wodą i napar jest wypijany przez rurkę z filtrem (bombilla).

Sposoby przygotowania naczyń przeznaczonych do spożywania Yerba Mate (tzw. currado):

Currado naczynie z tykwy (calabazy):wykorzystanie fusów po herbacie,

przełożenie fusów do tykwy tak, by zajmowały one 3/4 jej objętości,
zalanie naczynia wodą o temperaturze 75 °C,
zostawienie na minimum 12 godzin lub na całą noc,
wypłukanie fusów zimną wodą,
wyskrobanie resztek suszu z wnętrza naczynia,
wsypanie Yerba Mate do tykwy tak, by wypełnić 3/4 jej objętości,
zalanie suszu wodą o temperaturze 75 °C i odstawienie na 24 h, dzięki czemu nasiąknie ono esencją Yerba Mate,
zgodnie z indywidualnymi oczekiwaniami, nasączanie z użyciem świeżego suszu można powtarzać nawet 3 lub 4 razy - wówczas fusy należy zostawić w naczyniu na noc i opróżniać tykwę dopiero przed jej ponownym wypełnieniem świeżym suszem.

Zawartość kofeiny jest inna w różnych gatunkach yerby. Waha się ona od 0,7 do 2 procent.

SŁOWNICZEK YERBA MATE

Algarrobo – jeden z gatunków drewna z którego wykonuje się naczynia do yerba mate.
Barbacua – prażona yerba mate.
Boldo – roślina zielna dodawana do yerba mate. Reguluje trawienie.
Bombilla – rurka zakończona sitkiem (różnej konstrukcji) przez którą pije się yerba mate. Najczęściej wykonana ze stali nierdzewnej srebra lub bambusa.
Calabaza – (hiszp. dynia) – określenie na naczynie do yerba mate wykonane z owocu tykwy.
Cedron – werbena cytrynowa, roślina o cytrynowym aromacie używana jako dodatek do yerba mate.
Chimarrao – bardzo drobno mielona brazylijska yerba mate.
Cocido – potoczne określenie yerba mate w saszetkach zaparzaną jak klasyczną herbatę.
Compuesta – yerba mate z dodatkiem innych ziół np. mięty, werbeny cytrynowej, boldo lub rumianku.
Con bajo contenido de polvo – yerba mate o niskiej zawartości pyłu.
Con palo – (hiszp. z patyczkami) – określenie to oznacza, że dany gatunek yerba mate zawiera listki z dodatkiem drobnych patyczków.
Curado – impregnowanie tykwy, hartowanie i przygotowanie naczynia przeznaczonego do yerba mate.
Despalada - zwyczajowe określenie yerby bez patyczków, yerba mate despalada należą do najmocniejszych.
Elaborada - yerba mate zawierająca nie mniej niż 65% wysuszonych liści i nie więcej niż 35% patyczków. Określenie to dotyczy gatunków yerba mate poddanych specjalnej selekcji i obróbce (elaborar – hiszp. wypracowany, „doszlifowany”).
Erva mate – brazylijska nazwa yerba mate.
Guarana – roślina o owocach zawierających wysoką koncentrację kofeiny.
Mate – naczynie z którego pijemy yerba mate, wykonane najczęściej z wysuszonego owocu tykwy (odmiana dyni), ceramiki lub różnych gatunków drewna. Nazwą „mate” potocznie określa się napar lub susz ostrokrzewu paragwajskiego.
Mate de leche – yerba mate z mlekiem.
Mateina – potoczne określenie kofeiny w yerba mate. Według niektórych danych mateina jest izomerem kofeiny.
Matero – określenie mistrza ceremoni picia yerba mate lub nazwa naczynia do yerba mate.
Naranja – hiszp. pomarańcza.
Organiczny (produkt) – określenie produktów spożywczych uzyskanych bez użycia chemicznych środków ochrony roślin i nawozów.
Ostrokrzew paragwajski – Ilex paraguariensis, gatunek drzewa z którego pozyskuje się liście i drobne patyczki do yerba mate. Występuje wyłącznie w Ameryce Południowej między 12 a 33° szer. geogr. pd.
Palo santo – aromatyczne, żywiczne drewno z którego wykonuje się naczynie do picia mate.
Poleo – gatunek mięty dodawany do yerba mate.
Porongo – rodzaj grubościennego naczynia z tykwy o szerokim otworze.
Silueta – (hiszp. sylwetka) yerba mate dla osób dbających o linię – zazwyczaj z dodatkiem ziół, alg i minerałów.
Sin humo – (hiszp. bez dymu)określenie to oznacza, że dany gatunek yerba mate nie poddany był procesowi suszenia dymem.
Sin palo – (hiszp. bez patyczków) – określenie to oznacza, że dany gatunek yerba mate zawiera wyłącznie samie listki.
Suave – (hiszp. łagodny) – określenie łagodnych i delikatnych gatunków yerba mate.
Terere – yerba mate zalana zimną wodą, czasem pita z lodem, ziołami, limonką lub innymi owocami.
Tykwa – odmiana dyni, z owoców tej rośliny wykonuje się tradycyjne naczynia do yerba mate.
Yerbera – pojemnik do przechowywania yerba mate.
Yerba mate – wysuszone i poddane różnym obróbkom liście (czasem z drobnymi patyczkami) ostrokrzewu paragwajskiego przygotowane do robienia naparu.

źródło: http://yerba-mate.org/slownik/